Travma sonrası stres bozukluğu

İnsanlar yaşadıkları ortamın düzeni ve sürekli olmasını isterler ve bunun gereksinimini duyarlar. Yarının şu anın devamı olmasını, kesintisiz bir yaşamı arzularlar. Kişinin yaşamını, yaşam döngüsünü tümü ile değiştiren olaylar, kişinin yaşamında önemli yeri olan kişilerin yitirilmesi ve/veya buna neden olaylar insanda ciddi, zaman zamanda kalıcı psikolojik yaralanmalara neden olur.

Psikolojik travma; kişinin duygusal, fiziksel ve zihinsel bütünlüğünü zedeleyerek, yaşantısına darbe vuran ve ruhsal bozukluklara iten dramatik olaylardır.

Travma sonrası stres bozukluğu savaş, kaza, terör, saldırı, tecavüz gibi gündelik yaşamın dışındaki yaşantılardan sonra ortaya çıkabileceği gibi, deprem, sel, yanardağ patlamaları gibi doğal afetlerin ardından ortaya çıkabilen ve psikolojik travmaların yarattığı ruhsal sorunlardır.

Travma sonrasında;

Anılar çok canlıdır, olayı anımsatan ve tekrarlayan rüyalar sık görülür.
Olayı anımsatan en ufak bir hatırlatıcı karşısında olayın tekrar yaşanması ve gerginlik hissi yaygındır,
Stres veren yaşantıyla ilgili olan hertürlü hatırlatıcıdan kaçma dikkat çeker,
Psikolojik duyarlılık ve uyarılmada artma görülür; duyarlılığı ve uyarılmayı arttıran semptomlardan da mutlaka ikisi görülür.
Bunlar;

Uykuya dalma ve uykuyu sürdürmede güçlük
Patlama halinde kızgınlık ve sinirlilik
Konsantrasyon güçlüğü
Aşırı şaşkınlık
Aşırı temkinlilik
Travma sonrasında kişi izlendiğinde ya da yakınlarının ifadelerinde travma öncesi ile travma sonrası kişilik özellikleri arasında tanı konacak kadar büyük bir farkın olduğunu gözlediklerini bildirilir.

Dış dünyaya karşı kızgınlık, sosyal yaşamdan geri çekilme, boşluk, ümitsizlik duyguları, gerçek ve görünürde bir neden yokken sürekli tehdit algısı içindeymiş duyugusu taşıma sıksık ifade edilen ve gözlenen semptomlardır.

Yaşanan travmatik olaydan sonra yaşam artık travmadan önceki yaşam ve travmadan sonraki yaşam olarak ikiye ayrılmıştır.

Travmatik olaylar kişilerin yaşamında kaçınılmaz bazı değişikliklere neden olur. Değişen roller, iş sorunları, ekonomik sorunlar, okul sorunları, göç, sosyal desteğin azalması, sağlık sorunları, aile içi ilişkilerde ortaya çıkan sorunlar gibi.

TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU BELİRTİLERİ

Hayatta kaldığı için kendini suçlu hissetme
Olayın yaşanmasına ve neden olanlara kızgınlık
Yaşamla ilgili umutlarını yitirme
Amaçların anlamsızlaşması, herşeye karşı ilgisizlik
Aşırı yemek yeme
Yoğun duygusal değişiklikler
Huzursuzluk
Tehditin yol açtığı aşırı gerginlik
Yoğun duygusal bağların olduğu kişi ve objelerin kaybında yaşanan acı, tutulan yas
Dikkati yoğunlaştıramama
Travma yaratan olayla ilgili sık sık kabus görme
Baş dönmesi, baygınlık hissi, göğüs ve kalp bölgesinde ağrılar, kalp çarpıntıları, adale ağrıları, halsizlik, nefes almada sorunlar, bulantı, sindirim sistemi ile ilgili şikayetler gibi bir takım fiziksel sorunlar
Korku ve kaygılar. (DSM IV tanı krıterleri)
TRAVMADAN ETKİLENMEDE RİSK GRUPLARI

Yaşantının şiddeti (Yaşamda meydana getirdiği değişiklikler)
Kişilik özellikleri (Geçmişteki travmalar, sorunlar, klinik düzeydeki depresyon)
Geçmiş psikopatolojik durum
Yakın geçmişteki kaygı ve depresyon
Çocukluk dönemi travması
Cinsiyet (Kadınlar daha çok etkileniyor.)
Düşük eğitim düzeyi ve sosyoekonamik durum
Travmaya ailenin yaklaşımı
TRAVMA SONRASI SORUNLARLA NASIL BAŞA ÇIKABİLİRİZ?

Stresle başa çıkmada kişilik özellikleri çok önemlidir. Yeterlilik, kendine güven, güçlülük, sağlam ego, yaşamda tutarlılık, esprili kişilik, entelektüel becerilerin varlığı, heyecan arayan kişilik yapısı stresle başa çıkmada artı puanlardır.

Travma sonrası stres bozukluklarında genellikle psikoterapi ugulaması tercih edilir, uygulanan terapilerin ortak özelliği kişiye stresle baş etmenin yollarını göstermesidir.

PSİKOTERAPİLER: Bireysel ya da grup halinde uygulanır. Travma sonrası sorunları çözümü ve yeni yaşama uyum sağlamayı amaçlayan destek çalışmalrıdır.

UYGULAMALI TEKNİKLER: Bu teknikler yoğun bir eğitim programı içinde kişilere verilir ve daha sonra kendi başlarına uygulamaları istenir. Stresle başa çıkma ve yaşamı verimli kılmak için kullanılır.

Görsel İmaj Teknikleri: Kaygı duyulan durum, obje bellekte en ince ayrıntısına kadar canlandırılır. Bu durumda neler hissettiği sorularak olaydan etkilenme derecesi zaman içersinde azaltılır.
Sistematik Duyarsızlaştırma: Olumsuz duygu ve düşüncenin nöturlaşması amacıyla yapılır, kademeli iyileşme sağlanır. Stresi azaltacak şekilde en rahatsız ediciden en çok rahatsız ediciye doğru bir uygulama içerir.
Psikodrama: Gruplara uygulana bir tekniktir. Kişi diğer kişilere rol vererek yaşadığı ve kendini rahatsız eden yaşantıları grup içinde canlandırır. Olayı tekrar tekrar canlandırarak, yaşayarak duyguları ve düşünceleri ile yüzleşir.
Nefes Alma Teknikleri: Nefes almayı düzenleyerek gerginliği gevşemeye dönüştürmeyi ve bu şekilde gerginlikten kurtarmayı sağlar.
Gevşeme Teknikleri: Kas ve sinir sistemini rahatlatıcı çeşitli hareketleri içerir.
Aşılama Çalışmaları: Kaygı uyandıracağı düşünülen durum veya objeye karşı kişi önceden alıştırılır. Kişi gerçek olayla karşılaşmadan önce benzer olayla karşılaştığı için olaya karşı hazırlıklı olur.