Parmak Bebekler Kör Olmasın

Prematüre Bebeklerde en sık rastlanan sağlık sorunlarının başında göz problemleri geliyor. Bu bebeklerde en önemli göz sorunu nedir?

Parmak çocuklarda görülen en önemli göz problemi Permatüre Retinopatisi ( ROP)’dir.Retinopati görülen bebeklerin çoğu hızlı bir şekilde iyileşip, normal santral görme özelliğini geliştirebiliyor. Fakat gerileme gösteren bazı bebekler de ise göz tansiyonu, katarakt , şaşılık ve miyopi gibi Retinopati’ye bağlı komplikasyonlar ile karşılaşılabiliniyor. Retinopati’nin ileri evrelerinde, normal dışı kan damarları oluşuyor ve buna bağlı yara dokusu ,retinal ayrılma ve tedavi edilmediği takdirde körlüğe kadar yol açabilir.

Prematür Retinopatisi nedir? Neden erken doğan bebeklerde ortaya çıkar ve önemi nedir?

Prematüre retinopatisi, vaktinden önce doğmuş bebeklerin damarlanması henüz tamamlanmamış retinalarında (göz görme işleminin yapıldığı gözün arkasındaki ağ tabaka) görülür. Erken dönemde tanınıp gerekli önlemler alınmazsa körlükle sonuçlanabilen, oksijenizasyon bozukluğuyla giden bir hastalık. Erken doğumdan ötürü gelişimini tamamlamamış damarlar nedeniyle retina tam oksijen alamaz ve normal olmayan zararlı yeni damarlar oluşur. Bu da retina tabakasında kanama, kabarma ve büzüşmeye gibi sonuçlara yol açar. Tedavi edilmezse görmeyi tamamen bozan ve prematüre bebeklerin en önemli göz sorunlarından biri olan "prematürelik retinopatisi" (Retinopathy of Prematurity - ROP) ortaya çıkar. İşte bu nedenle Retinopati’nin erken tanısı ve tedavisi çok önemli.

Prematüreliğe has bir problem olan ve ciddi görme kayıplarına kadar giden ROP kaç haftalık doğan bebeklerde ortaya çıkan bir hastalıktır?

Retinopati sıklığı 1500 gr.dan küçük prematürelerde yüksek. Bu tip vakaların % 70-80'inin ağırlığı 1000 gr.ın altında oluyor. Tekrarlayan solunum güçlükleri (apne), iltihaplanma , hızlı yapılan kan değişimi veya kan transfüzyonu, beyin kanaması, akciğer oluşum bozuklukları, solunum güçlüğü sendromu, çeşitli kalp hastalıkları da retinopati riskini Prematüre bebeklerde artırıyor.

Peki bu bebeklerde göz sorunları herhangi bir belirti verir mi?

Hiçbir belirti vermeyebilir ancak ençok göz bebeğinde beyazlık anlamına gelen lökokori ile kendini gösteriyor. Çocuk ışığa karşı duyarsızlık gösterir. Göz bebeğinde bir beyazlaşma olabilir. Bunun yanında ileri evrelerde göz tansiyonu, katarakt , şaşılık ve miyopi gibi Retinopati’ye bağlı komplikasyonlar oluşabilir.

ROP yeni doğan bebeklerde nasıl teşhis edilir?

Risk grubundaki bebekler , göz bebekleri bir damla ile genişletildikten sonra mercek ve ışık sistemi ile kontrolden geçirilirler.

Prematüre bebeklerde göz muayenesi ne zaman yapılmalıdır?

Prematüre bebeklerin ilk göz muayenesi genel olarak doğumdan sonraki 4 ila 6. haftalar arasında yapılmalıdır. Ancak doğum tartısı 1000 gr.ın altında ve anne karnındaki yaşı 28 haftadan küçük bebeklerde daha erken dönemde Retinopati gelişebilir. İlk muayenede Retinopati gözlenmemiş olsa bile bebekler mutlaka doğması gereken zamana kadar 2 haftada bir kontrol edilmelidirler. 32 hafta ve 1500 gr.ın altında doğan ve oksijen alan bebekler ile 30 hafta ve 1250 gr.ın altında doğan tüm bebekler doğum sonrası yaşları 4 haftalık olduktan sonra Retinopati açısından değerlendirilmelidirler. Doğum sonrası dördüncü haftasında hastanede yatmakta olan bebeklerde ise bu tarama küvöz içinde yapılır. Bebek hastaneden taburcu olurken, mutaka göz muayenesi için randevularının alınmış olması gerekir.

Retinopati teşhis edilen bebeklerin tedavisi nasıl yapılır ? Ameliyat gerekir mi?

Prematüre doğum eyleminin kontrolü ve oksijenin küvözde dengeli verilmesi, Retinopati riskini azaltan başlıca faktörlerden biri. Yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde ışığın azaltılması ve E vitamini uygulamaları tartışmalı olmakla birlikte Retinopati gelişimini önlediğini gösteriyor bize.

Prematüre retinopatisi, 1500 gr altında veya 30 haftadan küçük doğanlarda %56 sıklıkta görülüyor. Mercek yardımı ile gözdibine bakılarak retinopatinin derecesinin tespit edilmesi gerekir. Yüksek risk grubunda ise bunun saptanması, sık ve düzenli aralıklarla pematüre bebeklerin göz takibinin yapılması çok önemli. Eşik veya yüksek risk eşik öncesi aşamaya gelen bebeklerde olumsuz sonuçları azaltabilmek için, damarsız retinaya lazer yapılır. Bu aşamayı geçen gözlere ise vitrektomi uygularız. Ancak başarı şansı çok düşüktür. Bu bebekler, oluşabilecek geç dönem komplikasyonlar için de mutlaka uzun süre takip edilmelidirler.

Tedavi olmazsa ya da geç teşhis edilmesi durumunda bebekte ne gibi sorunlara yol açar?

Bebeklerin %80’inde Retinopati kendiliğinden geriler .Ancak gerilemeyen durumlarda zamanında müdahale açısından tarama ve düzenli takip şart. Takip edilmez ise körlüğe kadar giden ağır tahribatlar oluşabiliyor. Aktif Retinopati’si olan bebeklerin %20’si iz bırakıcı döneme ilerler.Miyopi ve çevre retinada renk değişiklikleri, arka kutupta çekintiler, ileri evrede retina yırtılması ile kendini gösterir.

Bu bebekler hangi sıklıkla göz muayenesinden geçirilmelidir?

Bu hastalığın 5 evresi vardır. İlk muayenede Retinopati gözlenmemiş olsa bile bebekler mutlaka doğması gereken zamana kadar 2 haftada bir kontrol edilmelidirler. Evre 2 de; 4ila 8 hafta , evre 3 de ise bebeğin her hafta göz muayenesi yapılmalıdır.Hastalığın ileri evrelere atlaması için riskli evre ise 3. evredir. 3 evrede olan çocuklar 72. saat içinde tedavi edilmelidirler.

ROP’ u tedavi edilen prematüre bir bebek ileriki yıllarda göz sorunu yaşar mı ?

Uygun tedavi edilmemiş bebekler büyüdükleri zaman ileri derece görme bozukluğu ile karşı karşıya kalırlar. Bu çocukların özel eğitim ihtiyaçları ortaya çıkar. Ayrıca bu çocuklarda ileri derecede göz kırma kusurları da olabilir